در دومین روز از اردوی نخست بانوان دوره هفتم آفتابگردانها، ابراهیم اسماعیلی اراضی، شاعر و منتقد ادبی، پیرامون عناصر شعر با اعضای دوره به گفتگو نشست. وی در ابتدای سخنان خود از حضور در جمع شاعران جوان ابراز خرسندی نمود و گفت: «همیشه خاطرات خیلی خوبی از چاپ مجموعه شعر آفتابگردانها داشتهام. خوبی شهرستان ادب این است که بوی همۀ ایران را میدهد و در این نشستها با شاعرانی از سراسر اقلیمهای شعر پارسی مواجهیم.»
اسماعیلی اراضی سپس شاعران حاضر را به تفکر پیرامون واژه هنر دعوت نمود و پس از تبادل نظر با جمع، جانمایۀ اصلی کلمۀ هنر را در آفرینش دانست و توضیح داد: «آفرینش به دو گونه است. آفرینشی که توسط خدا صورت میگیرد از عدم است اما آفرینش انسان دقیقا بر اساس آنچه قبلا آفریده شده، است و انسان دوباره واقعیت را بازآفرینی میکند.»
وی همچنین وجه تمایز و تفکیک انواع ادبی را در عناصری چون زبان، تخیل، اندیشه و موسیقی دانست و عناصر شعر را به دو بخش عناصر ساختی و عناصر ذاتی تقسیم نمود.
این منتقد ادبی زبان شعر را عنصری ساختی دانست و توضیح داد: «یکی از تعاریف مهمی که از سوی فرمالیستها درباره شعر وجود دارد این است که شعر اتفاقیست که در زبان میافتد. اشکالی که در این تعریف وجود دارد این است که فاصلۀ اثر با آفرینش بسیار زیاد میشود. چراکه آفرینش نمیتواند در پوستۀ زبان اتفاق بیفتد.»
وی همچنین انواع فضاهای ذهنی در شعر را به فضای احساسی، عاطفی، واقعی و خیالی تقسیم نمود و افزود: «وقتی قرار است شعری در ما شکل بگیرد مهمترین چیزی که آن را ایجاد میکند انگیزۀ بیرونیست و این انگیزه سبب برانگیخته شدن حس و بیان احساسات میشود. فضای بعدی فضای خیال است. ما در آفرینش آنچه از قبل وجود داشته را به عاریت میگیریم و یک رفتار استعاری انجام میدهیم.»
این شاعر و کارشناس ادبی پس از خواندن شعر «آی آدمها»ی نیما برای حاضران، آن را به سبب فضای استعاریاش مورد تاکید قرار داده و افزود: «ما نمیتوانیم تخیل را در یک فضای مجرد رقم بزنیم. باید بتوانیم از فضای احساسی و واقعی وارد فضای خیالی شویم، اگرنه آفرینشی شکل نمیگیرد.»
اسماعیلی اراضی همچنین خیال را دارای دو نوع ذهنی و عینی دانسته و گفت: «ما در فضای ذهنی با ایدههامان مواجهیم و وقتی آن را به اجرا برسانیم وارد عینیت میشویم. این آن خیال اصیلیست که از آن سخن گفتیم.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود بر لزوم تناسب میان اجزای متن تاکید نمود و گفت: «وقتی با یک واحد شعری مواجه میشوید اول این را در نظر داشته باشید که آیا خودبسنده است و به عنوان یک شبکۀ استعاری میتواند از خود دفاع کند یا نه. باید دید چقدر استعارهها در فضای خیالی و شبه خیالی توانستهاند با هم نسبت داشته باشند.»
وی همچنین پیرامون عنصر عاطفه در شعر توضیح داد: «شعر صرفا بیان احساس نیست بلکه احساس بخشی از عناصر شعر است و عاطفه وقتی میتواند در شعر قابل دفاع باشد که ناگهان از احساس وارد بیان نشویم و بیان احساسات، عاری از هرگونه هنر زبانی نباشد.»
این منتقد ادبی دو پرتگاه اصلی اندیشه را شعاری شدن و نزدیک شدن به لحن بیانیهای دانست.
اسماعیلی اراضی در سخنان پایانی خود شاعران را به خواندن نظریات نیما یوشیج پیرامون هارمونی شعر دعوت کرد و در بیان تفاوت اساسی میان روایت شعر و داستان توضیح داد: «روایت در شعر مبتنی بر ناخودآگاه است و نمیتوان پیرامون آن پیشاندیشی داشت. درحالیکه در روایت داستانی پیرنگ و طرح اهمیت دارد.»