وقتی عاشق ادبیات باشی رفتارهایت با افراد دیگر تفاوتهایی دارد، فی المثل پولت را صرف اموری می­کنی که به عقیده دیگران جزو ملزومات زندگی نیست. مثلا اگر مجموعه شعر یا رمانی از یک شخصیت مهم ادبی منتشر بشود تا آن را تهیه نکنی، آرام و قرار نداری، حتما باید بخری ، حتی صبر  نداری که به خانه برسی، در همان راه برگشت ، در حال راه رفتن یا در حالت ایستاده در اتوبوس و مترو بخشی از آن را می­خوانی. همین اشتیاق سبب می­شود که از بسیاری از خرج­هایی که در نظر دیگران لازم است صرف نظر کنی و پولهایت را به خرید کتاب اختصاص بدهی. و این در حالی ست که به احتمال بسیار زیاد دانشجو هستی و خرج زندگی و تحصیلت را با زحمت فراوان تامین می­کنی. این از شرایط طرف تقاضا کننده کتاب که تو هستی و اما در طرف دیگر ناشران قرار دارند، افرادی که با وجود موانع بسیار هنوز هم که هنوز است دست از فعالیت فرهنگی برنداشته­اند و خوشبختانه غالبا از افراد شریفی هستند ولی آن قسمت دیگر از ناشران مستوجب یک متاسفانه شدید الحن هستند.

در چند سال اخیر فعالیتهای سوداگرانه و کاسب کارانه برخی از ناشران خصوصا در حوزه شعر و داستان شدّت و حدت گرفته است. که برای برشمردن موارد متعدد آن نیاز به یک مقاله مستقل و بلند بالا است. آنچه که مسلم است به وجود آمدن و رشد سریع و  قارچ گونه ناشران بی­هویتی ست که اموراتشان با نشر اشعار بی­کیفیت از طرف شاعران گمنام در ازای دریافت پول و همچنین ترجمه  چندباره و در عین حال بی­کیفیت از یک رمان شاخص و پرمخاطب خارجی می­گردد. متاسفانه این منش کاسب کارانه به برخی از ناشران معتبر هم سرایت کرده است.

هفته پیش نشر کارنامه جدیدترین مجموعه شعر هوشنگ ابتهاج (سایه) شاعر پرآوازه معاصر با نام «بانگ نی» را به بازار کتاب عرضه کرد، این کتاب شامل یک مثنوی نسبتا بلند است که سایه آن را در دهه­های پنجاه و شصت سروده است و بخشی از آن توسط محمدرضا شجریان و شهرام ناظری اجرا شده است. صوت دکلمه بخش عمده­ای از این مثنوی  با صدای شاعر در فضای مجازی موجود است و تا پیش از این هیچگاه به صورت کامل منتشر نشده است، هرچند همین کتاب با همین شکل و شمایل در سال 86 منتشر شد ولی به دلیل ممیزی اجازه عرضه در بازار کتاب پیدا نکرد.

همانطور که در ابتدای یادداشت اشاره کردیم تمام شرایط مهیاست تا یک عاشق ادبیات به نزدیکترین کتابفروشی مراجعه کند و «بانگ نی» را بخرد و ضمن التذاذ ادبی جایی را در کنار سیاه مشق (مجموعه شعرهای کلاسیک سایه) و تاسیان (مجموعه شعرهای نو سایه) به آن اختصاص بدهد، ولی به نظر شما چند نفر از مشتاقان شعر سایه  توانایی تهیه کتابی که تنها از 136 صفحه تشکیل شده است و با قیمت 45 هزار توامن عرضه می­شود را دارند؟

شاید اگر از خود مسئولین نشر کارنامه علت قیمت بسیار گزاف «بانگ نی» را جویا شویم با جوابهایی چون: «ما برای انتشار این کتاب از کاغذ مرغوبی استفاده کرده­ایم» یا «برای طراحی هنری این کتاب طراحان حرفه­ای به کمک ما آمده­اند که طبیعتاً مبالغ بالایی را مطالبه می­کنند» ولی اگر بخواهیم واقع بینانه به مسئله نگاه کنیم متوجه می­شویم که با وجود همه این موارد این قیمت اصلا با کتاب منتشر شده تناسبی ندارد و به نظر می­رسد ناشر محترم با سوء استفاده از محبوبیت شاعر و توقیف ده ساله اثر وی به نوعی مرتکب احتکار ادبی شده است و می­خواهد هزینه ادامه حیات  نشر نیمه تعطیلش را از طریق جیب اهالی فرهنگ تامین کند.

حالا چرا این کتاب را نخریم؟

درست است که امیرهوشنگ ابتهاج شاعر بزرگی ست و درست است که بانگ نی اثر قابل توجهی در کارنامه وی محسوب می­شود ولی نخریدن چنین کتابهایی سبب می­شود که ناشران محترم رویه شان را تغییر بدهند و دست از اعمال کاسب کارانه خود بردارند. که در نتیجه نه تنها مخاطبان ادبیات به مقصود خود که همان تهیه آثار ادبی خوب است می­رسند بلکه بازار نشر نیز از این رکود خودخواسته خارج می­شود.

بعد از تحریر:

درست در هنگامی که داشتم این یادداشت کوتاه را به پایان می­رساندم. متوجه مصاحبه­ای از جناب سایه در رابطه با «بانگ نی» شدم که اتفاقا همین امروز منتشر شده است. جالب است که جهت­گیری جناب سایه با یادداشت بالا در یک راستا است، بخشهایی از این مصاحبه که توسط خبرگزاری ایسنا تهیه شده است:

«این کتاب قبلا با قیمت ۳۹۵۰ تومان چاپ شده بود، اما توقیف شد و پخش نشد و حالا مجوز گرفته و به یک‌باره منتشر شده و من هم در جریان نیستم»

«من دخالتی در قیمت کتاب نداشته‌ام، اما با توجه به این‌که معمولا قشر کتاب‌خوان درآمد زیادی هم ندارند  باید در چاپ کتاب رعایت حال آن‌ها را کرد»

«متاسفانه کار نشر هنوز کاسبی‌ است و یک کار فرهنگی نیست. الان خواننده حق دارد اعتراض کند چرا قیمت یک کتاب ۴۵هزار تومان است»
 

محمدامین اکبری

دوره اول آفتابگردان ها

ما همه آفتابگردانیم