صبح چهارشنبه ۱۶ اسفند، بانوان دوره ششم آفتابگردانها، در پردیس سینمایی هویزه به تماشای مستند بزمِ رزم با کارگردانی سیدوحید حسینی نشستند.
مستند مزبور نگاهی به کارنامۀ موسیقی در روزگارِ جنگ (۱۳۶۷-۱۳۵۷) است.
بهگفتۀ کارگردان «بزمِ رزم» سرگذشتِ پر فراز و نشیبِ موسیقیِ ما در سالهای جنگ است. روایتِ همزمانِ دو داستان است: داستانِ جوانانی که برای حفظِ میهن از جان گذشتند و داستانِ اهلِ موسیقی که از یک سو به زبان و ابزار خود در راهِ وطن واردِ میدان شدند و از سویی دیگر برای حفظِ موسیقیِ ایرانی کوشیدند. و پیروزِ این هر دو میدان ایران است و موسیقیِ ایران.
در مستند «بزم رزم» با حدود ۲۰ چهره موسیقی همچون حسین علیزاده، مجید درخشانی، بیژن کامکار، کامبیز روشن روان، حسامالدین سراج، علیاکبر شکارچی و ... گفتگو شده است. ایشان کسانی هستند که برای سرودهای انقلابی و موسیقی زمان جنگ از گذشته تاکنون زحمات بسیاری کشیدهاند.
در این فیلم به ۲ طیف پرداخته شده است و ظاهرا هدف ایناست که بگویند همۀ اینها با همۀ اختلاف سلیقهها برای کشورشان کار کردند.
«موسیقی» به دور از تصورات چپ و راست نکته غالب این فیلم است و تمام ایران از جنگ تاثیر گرفتند. از همین رو هر کسی با هر ابزاری که در دست داشت به کمک کشور آمده بود.
در «بزم رزم» میبینیم که هرکجا که نیاز بوده موسیقی به کمک جریانهای مختلف آمده است، اما هنگامی که نیاز است از موسیقی حمایت شود این امر صورت نمیگیرد. در ابتدای انقلاب دو گروه با موسیقی مخالفت میکردند که در این مستند کمی به این موضوع پرداخته شده است و نظرات حضرت امام و دیگران آورده شده تا نشان دهد نگاه حمایتی هم وجود دارد.
آنچه در این مستند جذاب است این است که با وجود همۀ سختیها قطعات زیادی در آن دوران ساخته شده است.
در اثنای این فیلم، تصاویری از ضبط و اجرای سرودهای انقلابی در اوایل دهۀ ۶۰، صحنههایی از اجرای موسیقی در جبهههای جنگ و در میادین اصلی شهر برای خانوادههای شهدا به نمایش گذاشته میشود که حس و حال خوبی را برای مخاطب رقم میزند.
درنهایت آنچه مخاطب را با توجه به گفتگوهای موسیقیدانان در این مستند، به فکر وا میدارد این موضوع است که این مخالفتها و نگرانیهای عاشقان انقلاب پیرامون موسیقی و سرود انقلابی در داخل کشور در زمان انقلاب و بعد از آن بر علیه وطن نیست بلکه برای وطن و حفظ آرمانها، یاد و خاطرات انقلابی، پیروزی در جنگ و جبهۀ حق علیه باطل و همچنین زنده نگه داشتن یاد شهدایی است که در این راه خون دادهاند.
بعد از اتمام مستند محمدرضا وحیدزاده و میلاد عرفانپور به ارائۀ نکاتی پیرامون آن پرداختند.
وحیدزاده با بیان اینکه برای بار دوم بود که به تماشای این مستند مینشست، از تازگی آن صحبت کرد و گفت: «سیدوحید حسینی بهعنوان کارگردان این مستند خیلی حرفهای با موسیقی مواجه شدهاند. شاید به لحاظ فکری و سلیقهای به من و امثال من نزدیک نباشند اما مواجهه حرفهای با موضوع داشتند.»
وحیدزاده در ادامه به نکاتی پیرامون فرم این مستند اشاره کرد و افزود: «شاید به لحاظ فصلبندی میتوانست بهگونهای دیگر باشد مثلا میتوانست سیر تاریخی داشته باشد و با مقاطع زمانی جلو برود اما فصلبندی در این مستند بهصورت رویکردی بود. این مستند با نگاهی ملی و روبهجلو، واقعیات را بدون کم و کاست و صادقانه به ما نشان میداد و آخرش را با گشایش به اتمام رساند. وحیدزاده در پایان به این موضوع اشاره کرد که ما شعر میگوییم و شعر هم مانند موسیقی یک هنر ارزنده است و با آن اشتراکات زیادی دارد. چشماندازی که این مستند دربارهی موسیقی در اختیار ما میگذارد میتواند بسیار در زمینه شعر به یاری ما بیاید.» او ادامه داد: «گذشته ما مسئلهایست که نمیتوان چشم را روی آن بست و باید به آن توجه کرد. هنرمند انقلابی نمیتواند از مردم دور باشد و مردمگرایی یکی از ویژگیهای اصلی هنر انقلابی است. منظور از هنر انقلابی هنر واقعی و اصیل است نه یک برهه از زمان. هنرمند واقعی نمیتواند در انزوا و دور از مردم باشد.»
میلاد عرفانپور در ادامه صحبتهای قبل اظهار داشت: «این مستند سرشار از سخنان صاحبنظرانی است که از زمان انقلاب خالق قطعات ارزشمندی بودهاند. در این مستند باید به این مهم توجه کرد که یک هنرمند انقلاب اسلامی در حوزه موسیقی با چه تعهدی زیسته است. شاید این هنرمندان در آن زمان تعهد مذهبی قابل توجهی نداشتند اما تعهدشان به مردم و کشورشان ستودنی است.»
عرفانپور با اشاره به اینکه امروز اگر شاعری برای حادثهای اثری خلق کند، با این بهانه که شعر تاریخ مصرفدار سروده است مورد حملۀ عدهای قرار میگیرد، افزود: «همانگونه که ملاحظه کردید بسیاری از هنرمندان موسیقی از جمله زندهیاد لطفی از هر بزنگاه و اتفاقی در بستر تاریخ زندگیشان برای تولید اثر هنری برای مردمشان بهره بردهاند.» وی ادامه داد: «قبل از انقلاب ما با نوعی از موسیقی مواجه هستیم که با عاطفه و بزم درآمیخته بود اما بعد از انقلاب دو عنصر حماسه و اندیشه به هنر و موسیقی ما اضافه شد. با وجود سختیهای موجود عدهای بودند که با مجاهدتهای بسیار سرمایههای هنری را رقم زدند.»
عرفانپور ضمن تاکید بر این نکته که مهم نیست حتما کسی از هنر ما حمایت کند، مهم این است که از کمترین امکانات بیشترین بهره را ببریم، گفت: «بایستی در حوزه شعر مواظب باشیم که همگرایی و تکنیکزدگی آسیب و مانع ما نشود. شاعر نباید شاعر کتابها باشد بلکه باید شاعر زندگی باشد و همچنین شعرهای ما بایستی ترجمه زندگی و دفتریادداشت ما باشند.»