«با چشم خشک توی دلم زار می‌زنم
وقتی کنار پنجره گیتار می‌زنم»
مانند دوره‌گرد، بهای غم تو را
دارم برای مشتریان جار می‌زنم
دور تمام خاطره‌ها خط کشیده‌ام
با دقّتی که طعنه به پرگار می‌زنم
از آسمان که دل ببرم جای ابرها
عکس تو را به سینة دیوار می‌زنم
من این قناری پر بغض در انزوا
خود را به میله‌های قفس دار می‌زنم

نقد:

همیشه این‌طور نیست ولی معمولاً وقتی شاعری به استقبال شعری دیگر می‌رود و حتّی علاوه بر استقبال، بیت اوّل غزل خود را نیز مطلع همان شعر قرار می‌دهد، یعنی ارادتی به آن شعر دارد و آن را بیت خوبی می‌داند. بیتی که در اینجا تضمین شده، خود از استواری و روانی خاصّی برخوردار نیست و به همین دلیل، سطح توقّع شاعر را برای سرایش پایین آورده است. مرحوم شهریار در مصاحبه‌ای که در اوج دوران پختگی خود انجام داده است، توصیه‌ای به شاعران جوان دارد که شاید بی‌ارتباط با موضوع بحث ما نباشد؛ ایشان در پاسخ به سؤال مصاحبه‌کننده در باب پندی برای جوانان، می‌فرمایند که به جوانان بگویید فقط شعر شاهکار بخوانند تا طبع آنان بلند و زیاده‌خواه بار بیاید و با هر شعری سر خم نکند. بی‌شک ما نیز مخاطب این سخن دقیق شهریار هستیم. بگذریم.

در ابیاتی که سرودة خود خانم بیاتی است، چند نکته به نظر می‌آید که عرض می‌کنم. شاعر به خوبی ظرفیت‌های ردیف را شناخته و توانسته از ترکیب ردیف «می‌زنم» با قافیه‌ها، ترکیبات کنایی متفاوتی را تولید کند؛ جار زدن، طعنه زدن، به سینة دیوار زدن و دار زدن. امّا آنچه گنگ و مبهم است، مفهوم کلّی مورد نظر شاعر در غزل است. شاعر در بیت دوم «مانند دوره‌گرد..» اشاره به غم گرانقدری دارد که به دوش می‌کشد، در بیت بعد دور تمام خاطره‌ها خط می‌کشد (یعنی آن‌ها را کنار می‌گذارد)، مفهوم بیت بعد مخدوش است و در بیت آخر خود را از شدّت انزوا و بغض و تنهایی دار می‌زند. به نظر این سیر از آن چیزی که ما از یک غزل منسجم انتظار داریم تا حدّ زیادی دور است و تکلیف شاعر و مخاطب با شعر تا آخر غزل مبهم می‌ماند.

البتّه برخی نکات مربوط به زبان و ضعف تألیف‌ها نیز در این ابیات به چشم می‌خورد که ذکر آن‌ها را ضروری نمی‌دانم امّا به نظر این نگارنده، آنچه برای خانم بیاتی در این مرحله فایدة فراوان خواهد داشت، تغییر مسیر مطالعاتی و تدبّر و تعمّق در آثار معتبر معاصر و کلاسیک است؛ مطالعه‌ای که پیش و بیش از هر آموزگاری می‌تواند ادامة مسیر شاعری را برای شاعر این غزل هموار کند.