جمعه, 14 اردیبهشت,1403 |

نقد مکتوب شعر فاطمه پاشنگ

شاعر: فاطمه پاشنگ

13 آبان 1402 10:08 | 0 نظر | 90 بازدید | امتیاز: با 0 رای
نه‌اینکه در نگاه من علامت سؤال نیست
نه‌اینکه در جواب آن، هزار احتمال نیست
نه‌اینکه من زمین نخورده‌ام میان صخره‌ها
نه‌اینکه دل‌شکستگی به گردنم وبال نیست
نگو زدوده می‌شود به زودی از وجود تو
ببین که تازه می‌زند، که زخم‌ را زوال نیست
اگرچه دور من کشیدی از نبودنت حصار
ببین! پرنده می‌شوم... پرندگی به بال نیست...
پرنده یعنی از خودت، دلت، غمت گذر کنی
پرنده واقعی‌ست، چون پریدنش خیال نیست
ورق زدم کتاب را دوباره فصل کوچ شد
اگرچه رفتن از وطن برایم ایده‌آل نیست
ولی دوباره با بهار می‌رسم، نگاه کن
منم، منِ بدون تو که ماندنش محال نیست
________________________________________
نقد شعر:
وقتی وزن شعر از تکّه‌های «مفاعلن» ساخته شده باشد، بدان معناست که شما یکی در میان با هجاهای بلند و کوتاه روبه‌رویید و این تکرار، موسیقی‌ای از جنس حرکت قطار را به یاد می‌آورد. نمونه‌ای اعلای استفاده از این موسیقی را قیصر امین‌پور در نیمایی «قطار می‌رود» ارائه داده است. در آن نیمایی قیصر، حرکت نقشی اساسی دارد و انتخاب وزن قیصر نیز به این وزن ضریب داده است.
البتّه لزوماً نباید وزن و محتوای شعر هماهنگ باشند و مثال‌های متعدّدی از عدم این هماهنگی و حتّی ضدّیت آن‌ها با یکدیگر پیدا می‌شود که از قضا، شعرهای خوبی هم هستند. فقط خواستم این توجّه را بدهم که خصوصاً در مورد وزن‌های کامل (وزن‌هایی که از تکرار یک پاره به وجود آمده‌اند) بد نیست که شاعر به این موارد بیندیشد. در این شعر به نظر نمی‌رسد که تکرارهای متناوب هجاهای کوتاه و بلند، کارکردی داشته باشد.
گذشته از مسألۀ وزن، شعر به لحاظ فرم کلّی، به نظر چند پاره می‌رسد. در نگاه نخست، چهار بار تکرار «نه اینکه» در ابتدای مصاریع، انگار قرار است فرم خاصّی را بسازند امّا «نگو» در ابتدای بیت سوم کار را خراب می‌کند و فرم نخست، نیمه‌کاره رها می‌شود. انگار در انتظار باشیم که با وجود مشکلات متعدّد، گوینده به چیزی دل خود را خوش کرده باشد امّا به یکباره می‌گوید زخم من همیشه تازه است.
در ادامه، عناصر به سمت پرنده، پریدن، کوچ، بهار و... حرکت می‌کنند و بخش دوم شعر با «اگرچه» آغاز می‌شود. نیمۀ دوم به طور کلّی به این موضوع می‌پردازد که با وجود اسارت، گوینده محدود نیست و دوباره می‌تواند با بهار برسد.
به نظر می‌رسد شاعر نقشه‌های برای شعر در ابتدای سرایش داشته امّا چون هیچ کدام را به سرانجام نرسانده، شعر نیمه مانده است و پس از خواندن، مفهوم مؤکّدی در ذهن مخاطب باقی نمی‌ماند.
مطالعۀ نیمایی‌های روایی اخوان ثالث، گزینۀ خوبی برای آگاهی از نحوۀ روایت و به سرانجام رسیدن یک ایدۀ اوّلیه است.
ویدئوی مرتبط

,
امتیاز دهید Article Rating
نظرات

تنها کاربران ثبت نام کرده مجاز به ارسال نظر می باشند.
در حال حاضر هیچ نظری ثبت نشده است. شما می توانید اولین نفری باشید که نظر می دهید.